ΕΙΔΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Αναμφισβήτητα, η κορωνίδα της δημιουργίας είναι ο άνθρωπος. Για να επιβιώσει όμως, χρειάζεται οξυγόνο, νερό και τροφή. Η τελευταία δε, είναι απαραίτητη ουσία για να εξασφαλίσει ενέργεια και δομικό υλικό για την ανάπτυξη ή επιδιόρθωση, διατήρηση, ανάπλαση των ιστών και οργάνων. Η Διατροφική συμπεριφορά διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο, λαό, θρησκεία, ιδεολογία και κουλτούρα. Η ετυμολογία της λέξης «διατροφή» (δια + τροφή), συνεπάγεται τη τροφή μέσω ενός συστήματος ή κάποιας οδού. «Τροφή» θεωρείται κάθε οργανική ή ανόργανη ουσία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από έναν οργανισμό για τη θρέψη του. Ενώ «θρέψη» είναι η διαδικασία κατά την οποία τα τρόφιμα μετασχηματίζονται και μεταβολίζονται από τον οργανισμό. Εν τούτοις, αποτελεί την λήψη της τροφής, την απορρόφηση, την αφομοίωση, τη βιοσύνθεση, τον καταβολισμό και την απέκκριση της. Επομένως, η διατροφή του ανθρώπου είναι το σύνολο των τροφίμων (και ροφημάτων) είτε φυτικής, είτε ζωικής προέλευσης, που επιλέγει να καταναλώσει ο ίδιος για τη διατήρησή του στη ζωή, παρέχοντας ενέργεια και θρεπτικά συστατικά.

Η διατροφή είναι μια επιστήμη της Βιοχημείας (= η χημεία της ζωής) και της Βιοϊατρικής όπου πολλές φορές σχετίζεται με την πρόληψη. Δεν πρέπει να μπερδεύουμε τη διατροφή με τη δίαιτα. Η τελευταία, καθώς και τα διάφορα ειδικά σχεδιασμένα διαιτολόγια έχουν συνήθως στόχο, την απώλεια ή πρόσληψη βάρους για την αντιμετώπιση ή θεραπεία κάποιας ασθένειας. Όταν η διατροφή είναι ισορροπημένη, παρέχει ποικιλία τροφίμων από όλες τις κατηγορίες, σε καθημερινή βάση και στην ανάλογη ποσότητα που αντιστοιχεί στο κάθε άτομο και τις ανάγκες του (σύμφωνα με την ηλικία, το βάρος, το φύλο, τις δραστηριότητες, τα επίπεδα υγείας κ.α). Έτσι επιτυγχάνεται η περιφρούρηση της υγείας και η διατήρηση του σωματικού βάρους. Ενώ η κακή ή λάθος διατροφή, προκαλεί θέματα στον οργανισμό όπως ανεπαρκής θρέψη, παχυσαρκία, μεταβολικές διαταραχές, ασθένειες από έλλειψη θρεπτικών συστατικών, βιταμινών και μετάλλων (π.χ. αναιμία, οστεοπόρωση, πρόωρη γήρανση, κόπωση, εξάντληση, καρδιαγγειακά νοσήματα κλπ) έως και πολύ σοβαρές – επικίνδυνες νόσους για την ζωή του ανθρώπου. Υπάρχουν όμως πολλές διατροφικές προσεγγίσεις που υπόσχονται θετικά αποτελέσματα,  αλλά κάποιες όμως θέλουν προσοχή. Αυτές, είναι οι ακόλουθες:

1. Η Ιπποκράτειος Διατροφή: ο Ιπποκράτης (ο πατέρας της ιατρικής, 460 – 370 π.Χ.) μέσα από την παρατήρηση και εμπειρία διαπίστωσε ότι, όλες οι τροφές είναι καλές, αλλά όχι για όλους το ίδιο ωφέλιμες. Κάθε τροφή θα πρέπει να συστήνεται με βάση τις ιδιότητές της και την γεύση της, την ιδιοσυγκρασία του ασθενούς, την πάθηση και την εποχή. ‘Έλεγε ο ίδιος: «η τροφή σου να είναι το φάρμακο σου και το φάρμακο σου να είναι η τροφή σου». Επίσης, αναφέρει το εξής στο «Περί Διαίτης», (2ο): «Οι φυσικές και τεχνικές ιδιότητες κάθε τροφής και κάθε ποτού πρέπει να διακρίνονται με αυτόν τον τρόπο: όσοι προσπάθησαν να μιλήσουν γενικά για τις ιδιότητες των γλυκών ουσιών ή των λιπαρών ή των αλμυρών ή οποιασδήποτε άλλης ουσίας αυτού του είδους δεν έχουν σωστή γνώμη γι’ αυτές, γιατί οι ίδιες ιδιότητες δεν ανήκουν ούτε σε όλες τις γλυκιές ουσίες ούτε σε όλες τις λιπαρές ουσίες ούτε σε καμιά άλλη παρόμοια, και υπάρχουν πολλές γλυκιές ουσίες που προκαλούν ευκοιλιότητα, και δυσκοιλιότητα και ξηραίνουν και υγραίνουν. Η ίδια παρατήρηση ισχύει για όλα τα πράγματα. Σε καθεμιά υπάρχουν ουσίες στυπτικές, υπακτικές, διουρητικές ή δεν υπάρχει καμιά απ’ αυτές τις ιδιότητες. Το ίδιο συμβαίνει με τις θερμαντικές ουσίες και με όλες τις άλλες. Αυτές έχουν μιαν ιδιότητα, εκείνες μιαν άλλη. Δεν είναι δυνατό, λοιπόν, να πει κανείς γενικά τι είναι αυτές, και θα εξετάσω χωριστά μία μία, για να δείξω την ιδιότητα της καθεμιάς…». Σύμφωνα λοιπόν με τον Ιπποκράτη: «το κριθάρι για παράδειγμα, είναι ψυχρό και υγρό με καθαρτικές ιδιότητες, τα σέλινα είναι διουρητικά, ο άνηθος θερμαντικός και δυσκοίλιος και σταματά το φτάρνισμα, τα άγρια χόρτα άλλα είναι διουρητικά και άλλα διαχωρητικά και δυσκοίλια….» και άλλα πολλά αναλύει στα κείμενά του. Σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που ακολουθούν την Ιπποκράτειο Διατροφή, η οποία θεωρείται ισορροπημένη και επαρκής, αφού εναρμονίζει την ψυχή και το σώμα, ενώ στοχεύει στην ομοιόσταση του κάθε οργανισμού.

2. Η Διατροφή Unani είναι κομμάτι της ιατρικής Unani, δηλαδή, την αρχαία ιατρική των Ελλήνων (συνδυασμός στοιχείων από τον Ιπποκράτη, τον Γαληνό, τον Διοσκουρίδη και άλλους αρχαίους Έλληνες γιατρούς). Διδάσκεται στα πανεπιστήμια της Ινδίας αλλά και σε άλλες χώρες εκτός από την Ελλάδα, παρόλο που είναι η ιατρική των προγόνων μας. Όπως αναφέρει η Κα Νίκη Παπαβραμίδου (Λέκτωρ Ιστορίας της Ιατρικής, της Ιατρικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης): «Η ιατρική Unani φαίνεται ότι εμφανίζεται πολύ αργά, μετά τον 7ο αιώνα μ.Χ., γεγονός που συμβαδίζει με τις πρώτες μεταφράσεις, των αρχαίων ελληνικών κειμένων από τους Άραβες ιατρούς – μεταφραστές. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν στοιχεία της ιατρικής αυτής είχαν υιοθετηθεί και νωρίτερα σε μικρότερο σε εύρος κοινό του σημερινού Πακιστάν». Επίσης αναφέρει: «Παρά το γεγονός ωστόσο, ότι ασκείται στις περισσότερες αραβικές και ισλαμικές χώρες, έχει επίσημη μορφή μόνο στην Ινδία και έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Βέβαια, η ιατρική αυτή που ασκείται σήμερα διαφέρει κατά πολύ από τις ελληνικές και αραβικές της ρίζες. Έχει εμπλουτιστεί σε μεγάλο βαθμό από τα γηγενή ιατρικά συστήματα, την πρακτική λαϊκή ιατρική, την κινέζικη και την ιατρική Ayurveda. Unani ονομάστηκε από τον Πέρση ιατροφιλόσοφο Αβικέννα (980 – 1037 μ.Χ.). Η Διατροφή Unani στηρίζεται στην ισορροπία των 4άρων χυμών (αίμα, φλέγμα, κίτρινη & μαύρη χολή), τα 4 κοσμογονικά στοιχεία (φωτιά, νερό, αέρας, γη) καθώς και τις ιδιότητες που τα συνδέουν (ξηρό, υγρό, θερμό, ψυχρό). Είναι σημαντικό να εξαλειφθούν οι παράγοντες που προκαλούν την ανισορροπία και να εναρμονιστούν εκ νέου οι χυμοί. Η Διατροφή Unani υποστηρίζει ότι τα τρόφιμα πρέπει να επιλέγονται σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία του ατόμου, την θερμική δράση των τροφών, την εποχή, την ηλικία, το κλίμα, το μεταβολισμό τους, την πέψη τους με την βοήθεια των ενζύμων κ.λπ, αλλά και να συμβάλλουν στην ισορροπία των τεσσάρων χυμών και κατ’ επέκταση ολόκληρου του οργανισμού. Το ίδιο ισχύει και για τα βότανα.

3. Η Μεσογειακή διατροφή (ο όρος επινοήθηκε από τον φυσιολόγο επιστήμονα Άνσελ Κις) είναι μια σύγχρονη διατροφική επιλογή, αρχικά εμπνευσμένη από τις διατροφικές συνήθειες στην αρχαία Ελλάδα και την παράδοση της νεότερης (ιδιαίτερα της Κρήτης), τη νότια Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία στη δεκαετία του 1940 και του 1950. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του διατροφικού μοντέλου είναι η κατανάλωση ελαιολάδου, οσπρίων, δημητριακών ολικής άλεσης, φρούτων και λαχανικών, μέτρια προς υψηλή κατανάλωση ψαριού, μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως τυρί και γιαούρτι), μικρή κατανάλωση κρασιού και χαμηλή κατανάλωση κρέατος. Θεωρείται ισορροπημένη γι αυτό και στην Ελλάδα προτείνεται από τους κλινικούς διατροφολόγους όπως και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Στη Διεθνή Διάσκεψη για τις Μεσογειακές Διατροφές το 1993 αποφασίστηκε τι θα θεωρείται υγιεινή, παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή και το 1995 μια ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ δημιούργησε την «Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής», η οποία διαμορφώνεται ως εξής:

• Στη βάση της πυραμίδας και σε ημερήσια πρόσληψη είναι: αρχικά 6 – 8 ποτήρια νερό, τα δημητριακά ολικής άλεσης και άφθονες φυτικές ίνες (ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά, βρώμη).
• Ακολουθούν τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, το τυρί, το γιαούρτι, το ελαιόλαδο (κύρια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων), οι ελιές και 1-2 ποτηράκια κρασί.
• Σε εβδομαδιαία βάση είναι: 1- 2 φορές ψάρια, 1 φορά πουλερικά, 1 -2 όσπρια, 2 αβγά και 1- 2 φορές λίγους ξηρούς καρπούς.
• Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκονται εκείνα τα τρόφιμα που θα πρέπει να καταναλώνουμε το λιγότερο και αραιότερα, όπως: γλυκά, λιπαρά τρόφιμα, αλλαντικά, fastfood, επεξεργασμένα, ενώ το άπαχο κόκκινο κρέας συστήνεται 1 – 2 φορές τον μήνα εκτός και αν υπάρχουν λόγοι υγείας για συχνότερα.

Σκοπός της Μεσογειακής Διατροφής είναι η υιοθέτηση ενός υγιεινού διατροφικού μοντέλου με χαμηλά κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη, πλούσιους υδατάνθρακες και φυτικές ίνες, καθώς και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα με την χρήση του ελαιόλαδου και ξηρών καρπών. Οι περισσότεροι κλινικοί διατροφολόγοι πιστεύουν ότι πρέπει να το ακολουθούν όλοι, στα πλαίσια μιας υγιεινής και ισορροπημένης διατροφής.

4. Η Δυτική Διατροφή είναι ένα σύγχρονο διατροφικό μοτίβο αμερικάνικης προέλευσης η οποία θεμελιώθηκε από ριζικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μετά τη Νεολιθική Επανάσταση και, αργότερα, από τη Βιομηχανική Επανάσταση, ωστόσο επεκτάθηκε σιγά σιγά σε όλο τον κόσμο. Χαρακτηρίζεται από έλλειψη θρεπτικών συστατικών και πολλές θερμίδες. Επιπλέον, περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένα τρόφιμα, fast food, γλυκά, αλμυρά, τηγανητά, πολλά κορεσμένα και trans λιπαρά. Ενώ το διατροφικό πλάνο περιλαμβάνει: μειωμένες φυτικές ίνες, χαμηλή πρόσληψη φρούτων – λαχανικών – ψαριών – δημητριακών ολικής αλέσεως – ξηρών καρπών και σπόρων. Τα άτομα που ακολουθούν αυτόν τον τύπο διατροφής, κινδυνεύουν από πολλά νοσήματα όπως διαβήτης, παχυσαρκία, καρδιαγγειακά προβλήματα, αναπνευστικά κλπ.

5. Η Πρωτεϊνική Διατροφή (ή δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων) είναι ένα διατροφικό μοντέλο χαμηλοθερμιδικό, που συστήνεται από τους κλινικούς διατροφολόγους σε ειδικές περιπτώσεις, ή σε αθλητές και σε όσους θέλουν να χάσουν κιλά. Σε γενικές γραμμές, σε αυτή τη διατροφή, οι υδατάνθρακες είναι σε πολύ χαμηλό ποσοστό (λαχανικά, φρούτα, ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά, όσπρια, αλκοόλ με ζάχαρη, χυμοί), ενώ οι πρωτεΐνες (κρέας, πουλερικά, ψάρια, γαλακτοκομικά, αυγά) σε πολύ υψηλό. Τα λίπη καταναλώνονται σε μέτριες ποσότητες όπως: το ελαιόλαδο, το βούτυρο, οι ξηροί καρποί, η σοκολάτα, το αβοκάντο κλπ. Υπάρχουν και άλλες εκδοχές της πρωτεϊνικής διατροφής οι οποίες διαμορφώνονται σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε ενδιαφερόμενου. Οι πιο δημοφιλείς είναι:

• Η Δίαιτα του Άτκινς: την δημιούργησε ο Αμερικανός καρδιολόγος Robert Atkins και την έκανε γνωστή μέσα από το βιβλίο του “ Atkins Diet Revolution” το 1972. Σε αυτή τη περίπτωση, έχουμε χαμηλά ποσοστά υδατανθράκων, υψηλά λιπαρών και πρωτεϊνών χωρίς περιορισμό σε γραμμάρια, ενώ όταν επιτευχθεί ο στόχος (π.χ. η γρήγορη απώλεια βάρους), εισάγουμε σταδιακά στη διατροφή ορισμένους υδατάνθρακες σε μικρές ποσότητες.
• Η Δίαιτα Ντουκάν: την επινόησε ο Γάλλος νευρολόγος & διατροφολόγος Pierre Dukan και την ανέλυσε μέσα στα βιβλία του. Η διατροφή αυτή αποτελείται από 4 στάδια και προσανατολίζεται στην απώλεια βάρους. Έτσι, στο 1^ο στάδιο καταναλώνονται μόνο ζωικές πρωτεϊνικές τροφές άπαχες, συν πίτουρο βρώμης, έως μία εβδομάδα. Στο 2^ο στάδιο, τη μία μέρα επιτρέπεται άπαχη πρωτεΐνη, την επόμενη πρωτεΐνη με λαχανικά μη αμυλούχα εναλλάξ, συν πίτουρο βρώμης, ενώ η φάση αυτή διαρκεί από 1 έως 12 μήνες (ανάλογα το επιθυμητό αποτέλεσμα). Στο 3^ο στάδιο, για κάθε κιλό που έχουμε χάσει επί (x) 10 μέρες, συνεχίζουμε με άπαχη πρωτεΐνη για 1-2 ημέρες και μετά 5 ημέρες με πρωτεΐνη μαζί με λαχανικά, λίγα λιπαρά και υδατάνθρακες. Επαναλαμβάνουμε μέχρι να φτάσουμε στο τελικό στάδιο. Στο 4^ο στάδιο που είναι και αυτό της συντήρησης, προσθέτουμε σιγά σιγά περισσότερες κατηγορίες τροφών, ελέγχοντας το σωματικό βάρος. (Βλέπε λεπτομέρειες): www.dukansgirls.com
• Η Κετογονική Διατροφή: είναι γνωστή ως αντιεπιληπτική θεραπεία από το 1920. Υπάρχουν πολλά είδη κετογονικής διατροφής. Η πιο κλασσική, είναι ένα αυστηρό διατροφικό πρόγραμμα που επιτρέπει την λήψη 70-75% λίπος, 20-25% πρωτεΐνες και 5% υδατάνθρακες ημερησίως. Ο οργανισμός μπαίνει σε μία διαδικασία κέτωσης όπου κατά τη διάρκεια καύσης των λιπών στο ήπαρ, χωρίς την παρουσία των υδατανθράκων, παράγονται κετόνες ως παραπροϊόν, οι οποίες απελευθερώνονται στο αίμα μέσα στα κετονικά σώματα. Το θετικό είναι η αίσθηση κορεσμού πιο γρήγορα και η καύση του λίπους. Ενώ το αρνητικό, είναι η έλλειψη θρεπτικών στοιχείων, η οξείδωση και μία σειρά παθήσεων που μπορεί να προκύψει όπως: πέτρες στα νεφρά ή τη χολή, καρδιαγγειακά νοσήματα, πεπτικές διαταραχές κλπ.
• Η Παλαιοληθική Διατροφή: στην παλαιολιθική εποχή δεν υπήρχαν τα γαλακτοκομικά. Οι άνθρωποι κυνηγούσαν για να εξασφαλίσουν την τροφή τους ή έτρωγαν ότι τους πρόσφερε η φύση. Σήμερα, έχει σχεδόν καταργηθεί, αλλά χρησιμοποιείται από εκείνους που θέλουν να ακολουθήσουν μία πιο προσεγμένη διατροφή, ενώ έχουν απώλεια κιλών πιο αργά από ότι στην Άτκινς. Επομένως καταναλώνονται: κρέας, ψάρια, θαλασσινά, αβγά, φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, έλαια, λιπαρά και αποφεύγονται τα γαλακτοκομικά, η ζάχαρη, τα δημητριακά, τα όσπρια, τα επεξεργασμένα και το αλκοόλ.
• Η Διατροφική Ζώνη: είναι μία διατροφική προσέγγιση η οποία δημιουργήθηκε από τον βιοχημικό Barry Sears το 1995 όπου κυκλοφόρησε και το πρώτο του βιβλίο “ The Zone: A Dietary Road Map”. Προτείνει 5 γεύματα την ημέρα (3 κύρια και 2 σνακ) όπου το 30% να είναι πρωτεΐνες, το 40% υδατάνθρακες, το 30% λίπος μαζί με συμπληρώματα (ως επί το πλείστον Ω3 λιπαρά οξέα). Θεωρεί ότι αυτή η αναλογία των τροφών συμβάλλει στην εξισορρόπηση της έκκρισης της ινσουλίνης στον οργανισμό (αυτή η διαδικασία ονομάζεται «Ζώνη») , στον έλεγχο της όρεξης και στην αποτροπή εμφάνισης φλεγμονών.

6. Η Μακροβιοτική Διατροφή είναι μία ενδιαφέρουσα προσέγγιση που έχει γίνει μόδα τα τελευταία χρόνια, την οποία ακολουθούν διάσημα πρόσωπα και μη, παγκοσμίως. Σχετίζεται με τον Ζεν Bουδισμό και βασίζεται στην εξισορρόπησης της ενέργειας Yin – Yang (από την κινέζικη φιλοσοφία) των τροφίμων, των μαγειρικών σκευών, των γεύσεων κλπ. Κύριες αρχές της μακροβιοτικής δίαιτας είναι η μείωση των ζωικών προϊόντων, η κατανάλωση τροφών που καλλιεργούνται στην εποχή τους και η κατανάλωση γευμάτων με μέτρο. Η διατροφή διαδόθηκε από τον Ιάπωνα φιλόσοφο George Ohsawa τη δεκαετία του 1930 και στη συνέχεια επεξεργάστηκε από τον μαθητή του Michio Kushi. Η μακροβιοτική, δίνει έμφαση στα τοπικά λαχανικά, τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα όσπρια, τα βρώσιμα φύκια, τα προϊόντα σόγιας που έχουν υποστεί ζύμωση και τα φρούτα που συνδυάζονται σε γεύματα σύμφωνα με την αρχαία κινεζική αρχή yin – yang. Συστήνονται ολόκληρα δημητριακά και προϊόντα ολικής αλέσεως όπως: καστανό ρύζι και ζυμαρικά φαγόπυρου (soba), ποικιλία μαγειρεμένων ή ωμών λαχανικών, φασολιών και προϊόντων φασολιών, ήπια φυσικά καρυκεύματα, ψάρια, ξηροί καρποί, σπόροι, ήπια (μη διεγερτικά) ποτά όπως τσάι bancha (γιαπωνέζικο πράσινο τσάι) και φρούτα. Ορισμένες γενικές οδηγίες για τη μακροβιοτική δίαιτα ιαπωνικού τύπου είναι οι ακόλουθες (λέγεται επίσης ότι μια μακροβιοτική διατροφή ποικίλλει σημαντικά, ανάλογα με τις γεωγραφικές περιοχές και τις συνθήκες ζωής):

• Πολύ καλά μασημένοι σπόροι δημητριακών ολικής αλέσεως, ειδικά καστανό ρύζι: 40-60%
• Λαχανικά: 25-30%
• Φασόλια και όσπρια: 5-10%
• Miso σούπα: 5%
• Θαλασσινά λαχανικά: 5%
• Παραδοσιακά ή φυσικά επεξεργασμένα τρόφιμα: 5-10%

Εκτός των άλλων: ψάρια και θαλασσινά, σπόροι και ξηροί καρποί, βούτυρα σπόρων και ξηρών καρπών, καρυκεύματα, γλυκαντικά, φρούτα και ποτά μπορεί να συμπεριλαμβάνονται περιστασιακά, δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα. Άλλα φυσικά ζωικά προϊόντα μπορεί να συμπεριληφθούν, εάν απαιτείται κατά τη διάρκεια της διατροφικής μετάβασης, ή σύμφωνα με τις ατομικές ανάγκες.

7. Η Αλκαλική Διατροφή στοχεύει στην οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού. Το pH αποτελεί μέτρο οξύτητας ή αλκαλικότητας μιας χημικής ουσίας. Στον ανθρώπινο οργανισμό το pH διαφέρει στο αίμα, στα υγρά, στους ιστούς και τα όργανα, αφού άλλα είναι πιο αλκαλικά, άλλα πιο όξινα ή και ουδέτερα. Έτσι, αν οι τροφές που καταναλώνουμε, αφήνουν όξινα μεταβολικά υπο-προϊόντα (ψητό κρέας, τηγανητά, λιπαρά, γαλακτοκομικά, αναψυκτικά, επεξεργασμένα τρόφιμα, συντηρητικά, αλκοόλ, κλπ), συμβάλλουν στην ανάπτυξη διαφόρων παθήσεων (αρθρίτιδα, πόνοι, φλεγμονές, οστεοπόρωση, καρκίνος, παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α). Ενώ αν καταναλώνουμε τροφές με αλκαλική «τέφρα», ο οργανισμός εξισορροπείται όπως και το pH. Η αλκαλική διατροφή μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά αλλά και θεραπευτικά σε διάφορες ασθένειες, μειώνοντας τις ελεύθερες ρίζες και της οξείδωση του οργανισμού. Τέτοιες τροφές είναι: τα λαχανικά, τα φρούτα, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, τα όσπρια, το κεφίρ, το αιγοπρόβειο γιαούρτι, η σόγια, η κινόα, το κεχρί, το μηλόξυδο (καλύτερα βιολογικά) και πολλά άλλα. Γι αυτό, καλό είναι να καταναλώνουμε περίπου 75 – 80% αλκαλικές τροφές και 20 – 25% όξινες (ανάλογα την περίπτωση). Έτσι θα επιτύχουμε ένα σχετικά αλκαλικό περιβάλλον στο σώμα,  ιδανικό για καλύτερη υγεία.

8. Η Ορθομοριακή Διατροφή σκοπεύει στην ενίσχυση και ανανέωση του οργανισμού, παρέχοντας θρεπτικά συστατικά και «ορθά μόρια» μέσα από υγιεινές διατροφικές επιλογές (βιολογικές), μη επεξεργασμένες, συμπληρώματα και βιταμίνες. Ακόμα, μέσα από τη διαδικασία της αποτοξίνωσης που ακολουθείται, επιτυγχάνεται η αναζωογόνηση των κυττάρων, η ψυχική και οργανική υγεία γενικότερα. Στη βάση της ορθομοριακής διατροφής βρίσκεται το νερό (χωρίς χλώριο, βαρέα μέταλλα κλπ), στη συνέχεια, τα φρούτα και τα λαχανικά εποχής κατέχουν κυρίαρχη θέση στην καθημερινότητα, ακολουθούν τα όσπρια, τα δημητριακά και τα σιτηρά ολικής αλλά χωρίς γλουτένη, μετά τα φυτικά γάλατα και τέλος οι σπόροι, οι ξηροί καρποί και τα φυτικά έλαια.

9. Η Υπο – Αλλεργική Διατροφή αφορά στους ανθρώπους εκείνους που έχουν ένα πολύ ευαίσθητο ανοσοποιητικό σύστημα. Πάσχουν είτε από αλλεργίες παντός είδους, είτε έχουν δυσανεξίες σε κάποια τρόφιμα ή ευαισθησία στα συντηρητικά – χημικά αυτών, καθώς και από αυτοάνοσα νοσήματα. Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται είναι διάφορα, όπως: φαγούρα, κόπωση, καταρροή, υπνηλία, φούσκωμα, πρήξιμο στο πεπτικό, φλεγμονές, πυρετός, πονοκέφαλοι κλπ. Η πιο γνωστή δυσανεξία είναι αυτή της γλουτένης, και εκείνοι που εμφανίζουν κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα την αποφεύγουν ή την καταναλώνουν ελάχιστα, ενώ όσοι έχουν αλλεργία σε αυτήν, πάσχουν από κοιλιοκάκη. Τα άτομα αυτά, ακολουθούν ένα διατροφολόγιο με τροφές που να μην περιέχει καθόλου γλουτένη (όσπρια, κρέας, ψάρι, λαχανικά, φρούτα, δημητριακά όπως κεχρί – κινόα – ρύζι κ.α). Εκτός από την γλουτένη, υπάρχουν άνθρωποι που παρουσιάζουν ευαισθησία ή αλλεργία στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στα αγελαδινά προϊόντα (γάλα, τυρί, γιαούρτι, παγωτό, κρέμες κ.α) με ανεπιθύμητες αντιδράσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα. Έτσι, χρησιμοποιούν υποκατάστατα των γαλακτοκομικών όπως: φυτικά γάλατα (ρυζιού, αμυγδάλου κλπ), τόφου, αβγά, αφεψήματα βοτάνων κ.ο.κ.

10. Η Διατροφή Χαμηλού Γλυκαιμικού Δείκτη έχει να κάνει με την ποιότητα των τροφών, αλλά και με το πόσο γρήγορα η κάθε τροφή αυξάνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Όσο χαμηλότερος είναι ο γλυκαιμικός δείκτης, τόσο λιγότερο επιδρά μια τροφή στο σάκχαρο του αίματος, ενώ ο ρυθμός της πέψης και της αφομοίωσης των τροφών είναι αργός με αποτέλεσμα να δημιουργούν καλύτερο κορεσμό. Βασίζεται στους υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, σε μέτρια έως υψηλά επίπεδα πρωτεΐνης και σε Ω3 λιπαρά οξέα ή μονοακόρεαστα (ελαιόλαδο). Ο στόχος της είναι η απώλεια ή η διατήρηση του σωματικού βάρους, ελέγχοντας την όρεξη, ενώ ρυθμίζει την γλυκόζη και την ινσουλίνη στο αίμα. Επιπλέον, μειώνει το σωματικό λίπος (και το ενδοκοιλιακό), χωρίς να επηρεάζει την μυική μάζα. Προσφέρει ενέργεια και υπόσχεται να μην επανέλθουν τα κιλά που έχουν ήδη χαθεί. Η ημερήσια πρόσληψη των τροφών κυμαίνεται ως εξής: 55% υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη (φρούτα όπως μήλο – αχλάδι – εσπεριδοειδή κ.ά, λαχανικά όπως: γλυκοπατάτες – γλυκοκολοκύθα – καλαμπόκι – taro κ.α, δημητριακά ολικής άλεσης όπως: ζυμαρικά – καστανό ρύζι – ψωμί – όσπρια κ.α), 30% λίπος (ελαιόλαδο – φυτικά έλαια – canola – Ω3 λιπαρά από τα ψάρια), 15% πρωτεΐνες (άπαχο κόκκινο κρέας – πουλερικά – ψάρια – θαλασσινά – γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών και αβγά).

11. Η Υπο-θερμιδική διατροφή σου επιτρέπει να φας λίγο απ’ όλες τις κατηγορίες τροφών, μετρώντας τις καθημερινά (με τη βοήθεια ενός θερμιδομετρητή ή ενός ειδικού διατροφολόγου). Σημαντικό είναι, να μην υπερβείς το όριο των θερμίδων που σου αναλογεί (σύμφωνα με το σωματικό σου βάρος, την ηλικία, το φύλο και το ύψος), ώστε να φτάσεις στο επιθυμητό αποτέλεσμα που είναι κυρίως η απώλεια βάρους. Αφού επιτευχθεί αυτό, ακολουθείς μία συντηρητική θερμιδικά διατροφή, για να διατηρήσεις το σωματικό σου βάρος, ώστε να μην επανέλθουν τα απολεσθέντα κιλά. Θέλει προσοχή εδώ, γιατί μπορεί να παρασυρθεί κανείς σε διατροφικές επιλογές γευστικές μεν, ακατάλληλες δε για την υγεία του (π.χ. κατανάλωση πολλών γλυκών).

12. Η Γονιδιακή ή Γενετική Διατροφή: είναι μία καινούργια επιστημονική μέθοδος που αποκαλύπτει ποιες τροφές είναι κατάλληλες – απαραίτητες ή μη για τον οργανισμό, όπως και θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία κλπ), με τη βοήθεια ενός αναίμακτου μοριακού τεστ DNA. Σε αυτό, αναλύεται το γονιδιακό προφίλ του ασθενή, ενώ λαμβάνονται πληροφορίες για τις διατροφικές του ανάγκες και την τάση ή προδιάθεση που μπορεί να έχει σε παραλλαγές ή αλλοιώσεις του γενετικού κώδικα, που ευθύνονται για κάποιες ασθένειες, ώστε με τις κατάλληλες διατροφικές και διορθωτικές κινήσεις, να επιτευχθεί η πρόληψη ή η θεραπεία αυτών.

13. Η Διατροφή στις θρησκείες είναι τρόπος ζωής. Υπάρχουν πολλά δόγματα και αιρέσεις αυτών που ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες και συνήθειες πάνω στην διατροφή. Οι πιο μεγάλες και γνωστές θρησκείες είναι οι εξής:

• Οι μουσουλμάνοι (ισλαμιστές), σύμφωνα με το κοράνι, απαγορεύεται η κατανάλωση χοιρινού κρέατος, αλκοόλ (από σταφύλι), περιορισμός των υπολοίπων αλκοολούχων ποτών. Επίσης, το ραμαζάνι είναι κινητή νηστεία κάθε έτος (ή ραμαντάν στα αραβικά) που διαρκεί ένα μήνα. Κατά το διάστημα αυτό οι πιστοί θα πρέπει να απέχουν από κάθε είδους τροφή – νερό – καπνό – ποτά – αρώματα – σεξουαλικές επαφές, από ανατολής μέχρι δύσεως του ηλίου, όχι όμως στο υπόλοιπο διάστημα μέχρι την ανατολή του ηλίου, όπου ο καθένας μπορεί να φάει ότι θέλει εκτός των απαγορευμένων.
• H διατροφή των ορθοδόξων χριστιανών περιέχει όλες τις κατηγορίες τροφίμων πλην της περιόδου των νηστειών κάθε χρόνο. Δηλαδή: κάθε Τετάρτη και Παρασκευή αποχή από ζωικά, ψάρια και ενίοτε λάδι, 40 μέρες τα Χριστούγεννα αποχή από ζωικά προϊόντα πλην των ψαριών τα Σαβ/κα μετά του Αγίου Σπυρίδωνα, 50 μέρες περίπου πριν το Πάσχα επιτρέπεται μόνο λάδι και θαλασσινά το Σαβ/κο, η νηστεία των Αγίων Αποστόλων διαρκεί 30 μέρες περίπου, όπου καταναλώνονται τροφές όπως τα Χριστούγεννα και της Παναγίας 15 μέρες επιτρέπεται λάδι μόνο τα Σαβ/κα.
• Ο βουδισμός έχει πολλές μορφές παγκοσμίως. Γενικά όμως παρατηρείται ότι δεν επιτρέπεται να θανατώσεις κανένα ζώο (όπως και τα ψάρια), πόσο μάλλον να το καταναλώσεις. Επίσης, το αλκοόλ και τα έντονα μπαχαρικά ή μυρωδικά τα αποφεύγουν εκείνοι που θέλουν να κατευνάσουν τις σεξουαλικές ορμές. Κατά βάση, η διατροφή τους περιλαμβάνει όσπρια, λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους, και γαλακτοκομικά προϊόντα (εκτός από αβγά).  Οι βουδιστές στις νηστείες (και συγκεκριμένα στη διαλειμματική ή διαλείπουσα νηστεία) κάποιες φορές πρέπει να μείνουν νηστικοί όλη την ημέρα και να τρώνε ένα γεύμα το βράδυ, άλλες να καταναλώνουν μόνο υγρές τροφές.
• Στον ινδουισμό οι βασικοί κανόνες διατροφικής συμπεριφοράς είναι: αποχή από το κρέας και το αλκοόλ, απαγορεύεται η θανάτωση των αγελάδων (είναι ιερό ζώο για εκείνους) όπως και η κατανάλωση θαλασσινών και αρπακτικών πουλιών. Στην Ινδία (ανάλογα τις περιοχές), ένα μικρό ποσοστό ακολουθεί χορτοφαγική διατροφή, ενώ οι περισσότεροι το κρέας το εντάσσουν στην διατροφή τους όπως και τα όσπρια, τα μπαχαρικά, το ψωμί (σαν πίτα), τα δημητριακά, ιδιαίτερα το σιτάρι, μπασμάτι και το κεχρί).

14. Η Ιαπωνική Διατροφή: τις τελευταίες δεκαετίες, εισήχθησαν συστατικά όπως το κόκκινο κρέας και τα γαλακτοκομικά, τα οποία δεν είχαν χρησιμοποιηθεί παλαιότερα. Οι πιο σύγχρονες γεύσεις περιλαμβάνουν παγωτό πράσινου τσαγιού, μια πολύ δημοφιλής γεύση. Το «κακιγκόρι» είναι ένα επιδόρπιο θρυμματισμένου πάγου στον οποίο για γεύση προστίθεται σιρόπι ή συμπυκνωμένο γάλα. Παραδοσιακά, συστήνει εποχικά τοπικά τρόφιμα από ποιοτικά υλικά και εθιμικές συνταγές, ενώ ως βάση χρησιμοποιεί: τα ψάρια, το ιαπωνικό ρύζι και τα νουντλς, (τα οποία αναμιγνύει σε σούπα ή okazu), σούσι, όσπρια, φρούτα, λαχανικά, φύκια, μανιτάρια, τόφου κ.ά. Τα παραδοσιακά ιαπωνικά γλυκά είναι γνωστά ως «ουαγκάσι». Χρησιμοποιούνται συστατικά όπως πάστα κόκκινου φασολιού και “mochi”.

15. Η Ωμοφαγία είναι μία διατροφική τάση της εποχής η οποία έχει αποκτήσει και φανατικό κοινό. Τα άτομα που την ακολουθούν, δεν δέχονται παστεριωμένες ή κονσερβοποιημένες τροφές, ούτε και προϊόντα που έχουν λιπάσματα, φυτοφάρμακα ή συντηρητικά. Καταναλώνουν κυρίως άψητα και ακατέργαστα τρόφιμα όπως διάφορα είδη λαχανικών, φρούτων, ψαριών, κρέατος, ξηρών καρπών, σπόρων, βλαστών, αυγών και γαλακτοκομικών προϊόντων (τυρί, γιαούρτι, κεφίρ), επίσης τουρσί, ξινολάχανο και κομπούχα. Η τάση αυτή θα μπορούσε να αποδειχθεί ευεργετική για ένα διάστημα και για ορισμένες «πύρινες» ιδιοσυγκρασίες (σύμφωνα με την ασιατική αντίληψη). Η μακροχρόνια όμως πρόσληψη ωμών τροφίμων μπορεί να επιφέρει σοβαρές πεπτικές διαταραχές, μείωση της ενέργειας, εσωτερικό κρύο κ.α.

16. Η “Vegan” (αλλιώς αυστηρή χορτοφαγική) διατροφή είναι μία νέα μόδα των τελευταίων χρόνων, όπου προτείνει τη μη κατανάλωση κρέατος παντός είδους (βοδινό, πουλερικά, ψάρια και των υποπροϊόντων τους, δηλαδή γαλακτοκομικά προϊόντα, αβγά και συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων που προέρχονται από ζώα, όπως λαρδί, ζωικό λίπος, ζελατίνη και κοχενίλη). Κάποιοι αποφεύγουν και το μέλι όπως και ορισμένα σάκχαρα. Τα τρόφιμα που καταναλώνουν οι λάτρεις της φυτοφαγικής διατροφής είναι: όσπρια, πολλά λαχανικά (μαγειρευτά ή μη), φρούτα, προϊόντα σόγιας, μυρωδικά, ρύζι, ζυμαρικά, δημητριακά κλπ. Οι περισσότεροι προτιμούν βιολογικά προϊόντα ή όσο το δυνατόν πιο καθαρά και με λιγότερα λιπάσματα ή φυτοφάρμακα. Όταν ακολουθείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να αποδειχθεί και ευεργετική, αφού επιτυγχάνεται και ένα είδος αποτοξίνωσης του οργανισμού. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα όμως μπορεί να εμφανίσει υποθρεψία και έλλειψη βιταμινών.

17. Η “Vegetarian” Διατροφή ή χορτοφαγία, δεν περιλαμβάνει κρέας, ενώ για ορισμένους και τα ψάρια, αλλά βασίζεται σε τρόφιμα όπως: προϊόντα ζωικών ιστών (όπως ζελατίνη ή πυτιά που προέρχεται από ζώα), γαλακτοκομικά (όπως γάλα και τυρί χωρίς ή με πυτιά, κεφίρ, γιαούρτι) και κάποιοι καταναλώνουν και αυγά. Η διατροφή των “vegetarian” περιλαμβάνει επίσης: δημητριακά, φυτικές πρωτεΐνες, προϊόντα σόγιας (κιμά, tofu, tempeh, tamari, miso κλπ), φρούτα, λαχανικά, όσπρια, σπόρους, βλαστούς και ξηρούς καρπούς. Το ίδιο ισχύει και εδώ, ότι όταν ακολουθείται για ένα μικρό χρονικό διάστημα η χορτοφαγία, μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη και μερικώς αποτοξινωτική. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα όμως μπορεί να εμφανίσει σε κάποιους: αναιμία, έλλειψη σιδήρου ή άλλες διαταραχές του οργανισμού.

18. Η Αγιουρβεδική Διατροφή: οι άνθρωποι στην αρχαία Ινδία είχαν μια διαισθητική γνώση σχετικά με τη διατροφή, όπως αποδεικνύεται από το «Mahamrityunjaya mantra», το οποίο αναφέρεται στη διατροφή. Οι άνθρωποι γνώριζαν πάντα τις τοπικές παραγωγές και τις διατροφικές επιλογές. Τις περισσότερες φορές, η πρόσβαση σε τρόφιμα υψηλής ποιότητας ήταν ένα θέμα. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το μόνο ζήτημα όσον αφορά τη διατροφή καθώς υπάρχει και θρησκευτική, φιλοσοφική και πολιτική προκατάληψη. Το παραδοσιακό φαγητό στη χώρα ήταν vegan, οργανικό και ισορροπημένο με τα δικά της δεδομένα, σε διάφορες περιοχές της αρχαίας Ινδίας. Η Αγιουρβεδική Διατροφή είναι κομμάτι ενός από τα αρχαιότερα ολιστικά ιατρικά συστήματα “ Ayurveda” (που σημαίνει η επιστήμη της ζωής) και προέρχεται από την Ινδία. Όλες οι κατηγορίες τροφών ακολουθούνται, αλλά εστιάζει κυρίως στις 6 γεύσεις (γλυκιά, όξινη, αλμυρή, πικρή, καυτερή και στυφή) των τροφίμων και το συσχετισμό τους με τα 5 στοιχεία (αιθέρας, αέρας, πυρ, ύδωρ, γη) και τις τρεις Ενέργειες (Vata-Pitta-Kapha). Σύμφωνα με την αγιουρβέδα, η αναλογία των 5 στοιχείων και των 3 ενεργειών που υπάρχει στον καθένα μας ορίζει τον αγιουρβεδικό μας τύπο και την ιδιοσυγκρασία μας. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο συστήνει τροφές που ταιριάζουν ή όχι στη κάθε μια ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία, χωρίς να έχουν σημασία οι βιταμίνες, τα ιχνοστοιχεία, οι θερμίδες, τα λίπη κλπ. Σημαντικό είναι, η σωστή πέψη των τροφών και η αφομοίωσή τους. Κάθε γεύμα θα πρέπει ιδανικά να περιλαμβάνει και τις 6 γεύσεις. Συστήνει φρέσκα τρόφιμα ή φρεσκομαγειρεμένα (όχι ξαναζεσταμένα και πολυμαγειρεμένα), αποφυγή τυποποιημένων – βιομηχανοποιημένων τροφών – επεξεργασμένων – γλυκά εμπορίου, ναι στα μικρά και πολλά γεύματα μέσα στη μέρα, να τρώμε αργά, με ηρεμία και όχι όταν είμαστε ψυχικά και συναισθηματικά φορτισμένοι.

19. Η Κινέζικη Διατροφή (ενεργειακή διατροφή) στηρίζεται στο αρχέγονο δίπολο “yin – yang” και τα «5 στοιχεία» (ξύλο, φωτιά, γη, μέταλλο, νερό). Δεν έχουν σημασία εδώ οι θερμίδες, οι βιταμίνες, οι πρωτεΐνες, τα λίπη, οι υδατάνθρακες κλπ. Ο στόχος είναι, να ενισχύουμε την ενέργεια Qi (η ζωογόνος δύναμη) καθημερινά και να ρέει απρόσκοπτα σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού. Επίσης, να είμαστε συντονισμένοι και εναρμονισμένοι με τη φύση. Σχεδόν όλες οι τροφές επιτρέπονται. Δεν υπάρχει καλή & κακή τροφή, αλλά ακατάλληλη ή μη συμβατή για τον καθένα μας. Η κινέζικη διατροφή είναι πολύ ευέλικτη σε σχέση με άλλες προσεγγίσεις (σε συνδυασμό με τα βότανα), γιατί είναι ολιστική, ενώ προτείνει διατροφικά σχήματα ανάλογα τις ενεργειακές απαιτήσεις του κάθε ατόμου, το ιδιοσυγκρασιακό του προφίλ, τα επίπεδα υγείας, την ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση, τις εποχές, τις γεύσεις και το θερμικό αποτέλεσμα. Βασική αρχή του Tao (ταοϊσμός) είναι: «θρέψου από αυτό που ευδοκιμεί στον τόπο σου». Γενικά προτείνει φρέσκα τρόφιμα, κυρίως τοπικά, χωρίς χημικά, όχι επεξεργασμένα – τυποποιημένα – γλυκά εμπορίου – βιομηχανοποιημένα, όχι κατεψυγμένα – κλασσικό ξύδι – ωμές τροφές το βράδυ, όχι πολλά γαλακτοκομικά (ως επί το πλείστον το γάλα) και γλουτένη. Δεν εστιάζει στην απώλεια βάρους γιατί αυτό θα προκύψει, όταν ο οργανισμός ισορροπήσει και επανέλθει στην φυσιολογία του, χωρίς να μπει σε διαδικασία στέρησης. Ο στόχος της κινέζικης ενεργειακής διατροφής είναι η εναρμόνιση και η ομοιόσταση του οργανισμού.

Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι όποιο πρόγραμμα θεωρούμε ότι μας ταιριάζει από τα παραπάνω και θέλουμε να το ακολουθήσουμε, θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτούμε έναν ειδικό διατροφολόγο, ώστε να μας δώσει σωστές οδηγίες και σύμφωνα με τις δικές μας ανάγκες. Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Έχει συγκεκριμένη ιδιοσυστασία και ψυχοσυναισθηματικό προφίλ, συγκεκριμένες ατομικές ενεργειακές απαιτήσεις και προσωπικά δεδομένα υγείας. Επομένως, με βάση αυτά τα στοιχεία, καθώς και το φύλλο, μαζί με την ηλικία του, θα πρέπει να διαμορφώνεται ένα ολιστικό διατροφικό σχήμα, χωρίς έτοιμα πρωτόκολλα με γενικές κατευθυντήριες οδηγίες. Αλλά εξατομικευμένο και στοχευμένο πλάνο, προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του εκάστοτε θεραπευόμενου.

 

Πηγές: https://el.wikipedia.org, https://timesofindia.indiatimes.com, https://www.ayurveda-hellas.gr, http://3lyk-patras.ach.sch.gr/old/projects, https://el.drderamus.com/buddhist-diet-16301, https://www.onmed.gr, Μάριος Πρωτόππαπας (ολιστικός διατροφολόγος, ομοιοπαθητικός), https://www.drangel.gr, https://www.melistas.gr, https://terrapapers.com/