Σιδηροπενική αναιμία θεωρείται η έλλειψη ερυθροποιητικού παράγοντα στη σύνθεση της αίμης και εμφανίζεται όταν υπάρχει έλλειψη σιδήρου στον οργανισμό. Είναι μία παθολογική κατάσταση, χωρίς όμως να θεωρείται νόσημα. Ωστόσο, προκαλείται συχνότερα λόγω απώλειας αίματος ή σιδήρου, ή ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου μέσω των τροφών (κυρίως κρέας) και σπανιότερα λόγω φτωχής απορρόφησης του σιδήρου. Είναι η πιο συχνή μορφή αναιμίας και πλήττει κυρίως νεογνά, παιδιά, εφήβους και γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, θηλάζουσες, εγκυμονούσες ή μη.
Άλλος ένας παράγοντας σιδηροπενικής αναιμίας αποτελεί η μειωμένη απορρόφηση σιδήρου από το γαστρεντερικό. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε γαστρεκτομή και γενικά καταστάσεις που προκαλούν υποχλωρυδρία (μειωμένη έκκριση HCl) καθώς το υδροχλωρικό οξύ (HCl) είναι σημαντικό για την απορρόφηση σιδήρου. Ακολουθούν αίτια όπως η εντερεκτομή (κυρίως δωδεκαδακτύλου και αρχικού τμήματος της νήστιδας), χρόνιες διάρροιες, κοιλιοκάκη, πεπτικό έλκος, νόσος Crohn, αιμορροΐδες, καρκίνος παχέος εντέρου & στομάχου, vegan διατροφή, μηνορραγίες και μητρορραγίες κ.ά.
Ο σίδηρος της τροφής απορροφάται από τα κύτταρα που επενδύουν τη γαστρεντερική οδό. Στο σώμα απορροφάται μόνο μικρό κλάσμα από το σίδηρο που καταναλώνουμε. Ο σίδηρος στη συνέχεια απελευθερώνεται στο αίμα και συνδέεται σε μια πρωτεΐνη, την τρανσφερρίνη, που τον μεταφέρει στο συκώτι. Στο συκώτι ο σίδηρος αποθηκεύεται ως φερριτίνη και απελευθερώνεται, όταν υπάρχει ανάγκη παραγωγής νέων ερυθρών από το μυελό των οστών.
Όταν κάποιος πάσχει από αναιμία, ο οργανισμός του δεν έχει αρκετό οξυγόνο και μπορεί να εμφανίσει κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα όπως:
- Αδυναμία, κόπωση ή έλλειψη ενέργειας
- Δύσπνοια ή θωρακικό πόνο, ειδικά κατά την άσκηση
- Ζάλη
- Εμβοές στα αυτιά
- Αίσθημα παλμών ή άρρυθμο – γρήγορο σφυγμό
- Πονοκέφαλο, ειδικά με την άσκηση
- Γαστρική ατροφία
- Κρύα πόδια – χέρια
- Ωχρό – κίτρινο δέρμα
- Τριχόπτωση, εύθραυστα νύχια
- Επώδυνη ή λεία γλώσσα, σκάσιμο στη γωνία του στόματος (γωνιακή χειλίτιδα)
- Διαστροφή στη γεύση, με δίψα για πάγο, επιθυμία κατανάλωσης αργίλου (γεωφαγία), αμύλου (αμυλοφαγία), ή ασβέστη, κλπ
Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας σύμφωνα με την συμβατική ιατρική γίνεται μέσω του ιστορικού του ασθενούς, της κλινικής του εικόνας και κυρίως μέσω αιματολογικών εξετάσεων [σίδηρο του ορού (Fe), φερριτίνη ορού, αιματοκρίτης, μέσος όγκος ερυθρών MCV<80fl, μέση πυκνότητα αιμοσφαιρίνης MCHC<30% και μέση περιεκτικότητα αιμοσφαιρίνης κατά ερυθρό MCH<27pg). Αν διαπιστωθεί η σιδηροπενική αναιμία, προκειμένου να αποκατασταθεί η έλλειψη σιδήρου και οι αποθήκες του, συστήνεται συνήθως η λήψη φαρμακευτικού σιδήρου και η κατανάλωση τροφίμων εμπλουτισμένα με σίδηρο όπως: κρέας, συκώτι, θαλασσινά, όσπρια, δημητριακά, ξηροί καρποί, εσπεριδοειδή κ.ά.
Για τους κινέζους ταοϊστές, το αίμα είναι πολύ σημαντικό, ειδικά για τις γυναίκες θεωρείται η πεμπτουσία (jing). Σε ένα απόσπασμα από τα κλασσικά κείμενα αναφέρεται το εξής: «Το Qi οδηγεί στο αίμα», ενώ «Το αίμα είναι η μητέρα του Qi.». Επίσης, «Όταν το αίμα και το qi αναπτύσσουν δυσαρμονία, μπορούν να σχηματιστούν εκατό ασθένειες». Επιπλέον, η κινεζική ιατρική κάνει μια σημαντική σύνδεση μεταξύ της υλικής πτυχής του αίματος και της άυλης συνείδησης (πνεύμα). Το αίμα είναι η βάση του shen (πνεύμα).
H «ανεπάρκεια αίματος» δεν προκαλεί μόνο σωματική ή οργανική αδυναμία, αλλά δημιουργεί και ψυχικά συμπτώματα όπως: ανησυχία, μερική αμνησία, σύγχυση, έλλειψη συγκέντρωσης ή εστίασης, νευρικότητα και αϋπνία. «Αν δεν υπάρχει αρκετό αίμα, το πνεύμα δεν μπορεί να ηρεμήσει και το αποτέλεσμα είναι η αϋπνία», επισημαίνουν τα κλασσικά κείμενα! Μεταξύ άλλων, αναφέρει ο Giovanni Maciocia: Ένας γιατρός της Δυναστείας Qing, ο Zhang Lu, στο βιβλίο του “Medical Transmission of the Zhang Family” (1695), λέει: «Εάν το qi δεν έχει εξαντληθεί, επιστρέφει αποστάγματα στα νεφρά για να μετατραπούν σε jing. Aν το jing δεν εξαντληθεί, επιστρέφει στο συκώτι για να μετασχηματιστεί σε αίμα.»!
Σύμφωνα με την κινέζικη ιατρική, η αναιμία γενικά, χαρακτηρίζεται ως σύνδρομο «ανεπάρκειας του αίματος του ήπατος ή και της καρδιάς». Μπορεί να συνοδεύεται από «ανεπάρκεια της ενέργειας qi του σπλήνα», ή να είναι επακόλουθο αυτής, ή να προηγείται. Σε αυτή τη περίπτωση, είναι απαραίτητη η θρέψη του αίματος, η τόνωση του qi του σπλήνα, ενώ συστήνονται κινέζικα βότανα και ενεργειακή διατροφή. Αλλά και η ολιστική διατροφολογία προτείνει διάφορα βότανα, συμπληρώματα, βιταμίνες και ανάλογο διατροφικό πλάνο. Έτσι, μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά στη σιδηροπενική αναιμία τα ακόλουθα:
- 1 φυτική πολυβιταμίνη (να εμπεριέχει φυτικό σίδηρο)
- Φυτικός σίδηρος
- Σπιρουλίνα
- Βιταμίνη C
- B – Complex
- Αφέψημα τσουκνίδας, μαλοτήρα, κυνόροδου, ιβίσκου, κινέζικης αγγελικής, λευκής παιώνιας και αστράγαλου κ.ά.
- Σωστή διατροφή με άπαχο κρέας (με μέτρο), πουλερικά, κόκκινα ψάρια, σούπες, όσπρια με δημητριακά, πράσινα λαχανικά βραστά ή ψητά, κόκκινα & σκούρα φρούτα και στυπτικά (γλυκά κεράσια, μύρτιλα, δαμάσκηνα κ.ά.), εσπεριδοειδή, κομπόστες, μελάσα, πετιμέζι, κόκκινο κρασί (καλής ποιότητας με μέτρο) κ.λπ.
- Ξεκούραση και καλός ποιοτικός ύπνος.
Πηγές: https://el.wikipedia.org, https://www.onmed.gr, https://www.iatronet.gr, “Chinese Nutrition”, J.K., M.D., L.Ac.
