Ο Σαμπούκος (Sambucus nigra) ή Elderberry (από την λέξη “elder” που σημαίνει πρεσβύτερος) αλλιώς, είναι ένα από τα αρχαιότερα βότανα, ο οποίος είναι σε μορφή θάμνου ή δέντρου και μπορεί να φτάσει έως το ύψος των 10 μέτρων. Τον συναντάμε και στην Ελλάδα ως αυτοφυές σε υγρές δασώδεις περιοχές. Είναι γνωστό από τα αρχαϊκά χρόνια για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Το βρίσκουμε με το όνομα ” Ακτέα ή Ακταία ” στα έργα περί φυτών του αρχαίου φιλοσόφου Θεόφραστου και κατόπιν με το όνομα ” Ακτή “στις περιγραφές φυτών του μεγάλου γιατρού-φαρμακολόγου των πρώτων χριστιανικών χρόνων Διοσκουρίδη. Επιπλέον υπάρχουν αναφορές σε παλαιά κείμενα για την θεραπευτική του χρήση από τον Ιπποκράτη και τον Γαληνό. Στην Ελλάδα η κοινή ονομασία του φυτού είναι Κουφοξυλιά, Αφροξυλιά αλλά και Ζαμπούκος. Επειδή ο βλαστός του φυτού εσωτερικά έχει ψίχα, πήρε το όνομα κουφοξυλιά.
Τα άνθη του είναι αρωματικά, έχουν χρώμα λευκό ή κιτρινωπό και ανθίζουν την άνοιξη. Οι καρποί του είναι μικρές μαύρες ρόγες και χρησιμοποιούνται στην ζαχαροπλαστική μετά από επεξεργασία. Όλα τα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική, στον χρωματισμό οινοπνευματωδών ποτών, στη παρασκευή λικέρ ή μαρμελάδας, ζελέ, ξυδιού, ή στον αρωματισμό ελαιόλαδου, καθώς και στην βαφή υφασμάτων. Προσοχή στους τοξικούς καρπούς (Sambucus Ebulus) που μοιάζουν με εκείνους του εδώδιμου Σαμπούκου.
Η Κουφοξυλιά έχει μια μακρά και διακεκριμένη ιστορία στην Ευρώπη και τη Δύση, αλλά και στη λαογραφία των Ελλήνων, του σαμανισμού κλπ, ως φάρμακο, ή ποτό όπως και στην προστασία από τα κακά πνεύματα και τις αρνητικές ενέργειες, γι’ αυτό και θεωρείται ιερό δένδρο. Σύμφωνα με την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική (TCM), ο Σαμπούκος (Jie Gu Mu), θεωρείται ένα γλυκό, πικρό, δροσερό, ουδέτερο βότανο, με καθοδική κίνηση (κατά συνέπεια, αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη), το οποίο επιδρά στον μεσημβρινό του ήπατος, αποβάλλοντας τον άνεμο και την υγρασία (παθολογικό σύνδρομο). Επίσης, απομακρύνει το φλέγμα και τη φωτιά από τους πνεύμονες, κινεί την στάσιμη υγρασία και ενισχύει την “wei qi” (αμυντική ενέργεια).
Ο Σαμπούκος είναι πλούσιος σε θρεπτικά συστατικά, αφού περιέχει βιταμίνες Α, Β, C, β-καροτίνη, αμινοξέα, κάλιο, ασβέστιο, φώσφορο, φλαβονοειδή, ταννίνες, κουερσετίνη, ρυτίνη, τριτερπένια, γλυκοσίδια, διάφορα οξέα, φυτοχημικά, ανθοκυανίνες, με αποτοξινωτική και αντιοξειδωτική δράση κατά των ελεύθερων ριζών. Επιπροσθέτως, το πλούσιο αιθέριο έλαιο από τα αρωματικά του άνθη, περιέχει αρκετή ποσότητα φυτικών λιπαρών οξέων, που είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για την καρδιαγγειακή προστασία.
Οι θεραπευτικές του δράσεις είναι πολυποίκιλες, γι’ αυτό και θεωρείται από τους θεραπευτές και τη παραδοσιακή ιατρική ένα πλήρες «φυσικό φαρμακείο»: ο φλοιός του έχει διουρητική και καθαρτική δράση, είναι χρήσιμος το φθινόπωρο και τον χειμώνα αφού έχει αντιγριπική, αποχρεμπτική, αντιική, αντιπυρετική, αντιβηχική και αντιφλεγμονώδη επίδραση. Ακόμα, συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της ιγμορίτιδας, της ρινίτιδας και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού (όπου είναι και η κύρια ιδιότητά του). Η χρήση των ανθέων είναι αντικαταρροϊκή, διουρητική, εφιδρωτική, επιπλέον ενισχύουν το κυκλοφορικό σύστημα, βοηθούν σε δερματικές παθήσεις, εγκαύματα, στον έρπη, με τις ευεργετικές και μαλακτικές τους ιδιότητες. Οι καρποί είναι βρώσιμοι (πλούσιοι σε βιταμίνη C) όταν είναι πολύ ώριμοι (αλλιώς οι άγουροι είναι τοξικοί) και ως έγχυμα βοηθούν στην δυσκοιλιότητα, τα οιδήματα και τη δυσουρία. Η ρίζα του είναι υπακτική, εφιδρωτική και διουρητική, ενώ με την εξωτερική χρήση των φύλλων του φυτού, κάνουμε επιθέματα πάνω σε πληγές, τραυματισμούς, πόνους ή μώλωπες.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μονοθεραπεία ή να συνδυαστεί με άλλα βότανα όπως ή εχινάκια, το κυνόροδο, η πρόπολη για το κοινό κρυολόγημα ή την γρίπη, με κανέλα, θυμάρι, τζίντζερ για απόχρεμψη, με το λυκοπόδιο (με προσοχή), τη σέννα για την δυσκοιλιότητα, με αχίλλεια ως κομπρέσα ή κηραλοιφή για τις πανάδες του δέρματος, με κουρκουμά, γεντιανή (qin jiao) κ.ά. για την ρευματοειδή αρθρίτιδα, με τίλιο ως εφιδρωτικά, ή με το pang da hai για την καταστολή της φωτιάς σε εμπύρετες καταστάσεις του αναπνευστικού συστήματος (π.χ. αμυγδαλίτιδα, βρογχίτιδα, επώδυνο λαιμό, κ.ά.), με εκχύλισμα χαμομηλιού για πλύσεις των οφθαλμών σε διάφορες παθήσεις όπως η επιπεφυκίτιδα και σε πολλές άλλες περιπτώσεις. Η δοσολογία του κυμαίνεται από 5-10 γρμ. ημερησίως ως έγχυμα σε 3 δόσεις. Μπορούμε να παρασκευάσουμε βάμμα ή σιρόπι με σαμπούκο μόνο του, ή μαζί με άλλα βότανα, ανάλογα την περίπτωση. Φυσικά όλα τα παραπάνω για να τα εφαρμόσει κάποιος, θα πρέπει να έχει την καθοδήγηση του γιατρού του ή ενός ειδικού θεραπευτή για καλύτερα αποτελέσματα!
Υ.Σ.: Όλα τα παραπάνω βότανα μπορείτε να τα βρείτε και στα συνεργαζόμενα καταστήματά μας που έχουμε με το site μας και να επωφεληθείτε της έκπτωσης (10%) από τις αγορές σας!
Πηγή: https://el.wikipedia.org
